Tekenbeet; voorkomen en genezen

Teken leven voornamelijk in bosrijke gebieden. Ze komen vooral voor in struiken, planten, strooisel en (hoog) gras. Maar pas op! In uw tuin kunnen ook teken leven. Ga je met je kind vaak de natuur in, controleer dan regelmatig op teken. Meestal is een tekenbeet onschuldig maar wanneer een teek besmet is met de Lyme-bacterie kan deze de ziekte van Lyme overdragen.

Wat is een teek?

Een teek is een klein insect met een grootte van 1 tot 3 millimeter en heeft een bruinzwarte kleur. Het uiterlijk van een teek lijkt een beetje op dat van een spin. Er is een groot verschil tussen een vrouwtjes en een mannetjes teek. Als je een tekenbeet van een mannetje hebt, dan blijft de teek ongeveer 8 uur op de huid zitten voordat deze verzadigd is en loslaat. Het vrouwtje daarentegen kan wel tot 2 weken blijven zitten op de huid. Zij gebruikt het bloed niet alleen voor de voeding maar ook voor de voortplanting, de productie van eitjes.

Dit klinkt allemaal onschuldig, maar dit is helaas niet het geval. De kans is namelijk aanwezig dat een teek ziekteverwekkers met zich meedraagt. Zo kan een tekenbeet je kind besmetten met de ziekte van Lyme door de lymebacterie. Vroeger zag je teken vaak pieken in het voor- en najaar, maar er komen nu meer teken voor dan vroeger en gedurende het gehele jaar.

De ziekte van Lyme

Tijdens het opzuigen van het bloed komt het Borrelia burgdorferi in het lichaam van het slachtoffer. Ongeveer één op de vijf teken draagt deze bacterie bij zich. Het verloop van de ziekte van Lyme gebeurd in 3 fases:

Fase 1 – Lokale huidinfectie

Op de huid verschijnt een rode ringvormige huiduitslag. Dit kan zich voordoen vanaf 3 tot enkele weken na de beet. Gemiddeld is dit 17 dagen. Het centrum is groter dan 5 cm in diameter en kan tot meer dan 25 cm worden. De kern kan helder, zwart of blaarvormig zijn. Bij 75% van de patiënten is de kern van de huiduitslag helder. Ook kan zich jeuk en een branderig gevoel voordoen. Dit komt in 30 tot 59% van de gevallen voor.

Fase 2 – aandoeningen in zenuwstelsel/gewrichten en hart

De bacterie Borrelia burgdorferi wordt via de bloedbaan door het lichaam verspreid. Deze bacterie kan elk orgaan aantasten, maar toch doen de meeste verschijnselen zich voor in het zenuwstelsel, het hart en de gewrichten. De infectie manifesteert zich door onder andere de volgende symptomen:

• griep
• hersenzenuwuitval
• hartritme stoornissen
• problemen van grote gewrichten
• encefalitis

Fase 3 – Chronische Lyme-borreliose

Alhoewel er niet echt een duidelijke grens is tussen fase 2 en 3, zijn er toch verschillen. Na een tekenbeet, kan de ziekte van Lyme weken tot wel jaren voortduren. Hierbij kunnen de symptomen wisselen van orgaansysteem. Na verloop van tijd kan de ziekte van Lyme steeds meer kenmerken vertonen van een chronische multisysteemziekte. Naast de symptomen in fase 2 kunnen de volgende klachten zich voordoen:

• griepachtige verschijnselen
• hoofdpijn
• transiperen
• pijn in spieren, gewrichten en pezen
• chronische vermoeidheid

Behandeling van de ziekte van Lyme

Aangezien de ziekte van Lyme een bacteriële infectie is moet deze worden behandeld met antibiotica. Volgens de CBO richtlijnen wordt maximaal 30 dagen antibiotica aanbevolen. Hiermee zouden alle bacteriën van de ziekte van Lyme gedood moeten kunnen worden.

De antibiotica behandeling is echter geen garantie dat de ziekte van Lyme volledig genezen kan worden. De patient kan zich een tijd goed voelen maar na verloop van tijd toch weer de verschijnselen van de ziekte van Lyme terugkrijgen. Dan spreken we van een persisterende infectie (hardnekkige infectie). Dit kan onderzocht worden in een microbiologisch onderzoek met behulp van een kweek. Wanneer dit onderzoek heeft aangetoond dat er inderdaad sprake is van een persisterende infectie, worden deze klachten het ‘Post-Lyme-Syndroom’ (PLS)  genoemd. (Post betekend ‘na’). Helaas is het vaak moeilijk om aan te tonen dat het gaat om een infectie.

Het is duidelijk dat er nog veel onderzoek is benodigd om de ziekte van Lyme beter te kunnen behandelen en genezen.

Voorkom een tekenbeet | Preventie tekenbeet

Hier lees je hoe je met een aantal simpele voorzorgsmaatregelen een tekenbeet en de zeer vervelende en hardnekkige ziekte van Lyme kunt voorkomen.

• Blijf op verharde paden. Door op verharde paden te blijven en dus niet door de struiken en (hoog) gras te gaan lopen houd men de kans op het in contact komen van een teek erg klein.
• Draag beschermende kleding. Ga je ergens wandelen waar je het niet kunt voorkomen dat je tussen de struiken, bomen, grassen et cetera loopt, draag dan sluitende kleding en bedek het hoofd door een pet te dragen. Doe de broekspijpen in de sokken om er voor te zorgen dat elk gedeelte van de huid bedekt is.
• Controleer de vacht van je huisdier op teken. Heb je met je hond lekker door de bossen gelopen? Dan is de kans aanwezig dat er in de vacht van de hond een teek heeft genesteld. Deze is dan meegekomen naar huis. Dus controleer je hond dan goed op teken zodat je kunt voorkomen dat je in je eigen woning nog door een teek gebeten wordt! Ook een poes kan tijdens zijn wandelingetjes buiten in de natuur een teek mee naar huis nemen. Controleer deze af en toe ook op teken in de vacht.
• Let op laaghangende takken. Teken kunnen makkelijk op een lichaamsdeel terecht komen als je onder een laaghangende tak loopt, of je moet je bukken om iets onder een laaghangende tak te pakken (bijvoorbeeld een bal). Probeer dan altijd een hoofddeksel te dragen, dit maakt het een teek moeilijker om het hoofd te bereiken. Kinderen zijn korter van lengte en komen dus sneller in contact met laag hangende takken en/of struiken van die hoogte. Dit maakt de kans op een aanraking met een teek groter.
• Middelen tegen teken. De volgende Anti-teken middelen kan men gebruiken:

Waar vind je een tekenbeet op het lichaam en hoe verwijder je de teek?

Bij mensen vind je een tekenbeet met name vast op de volgende plekken:

• de liezen
• knieholtes
• oksels
• bilspleet
• aan de randen van je ondergoed
• achter de oren
• rond de haargrens
• in de nek

Als je een teek hebt gevonden, moet je deze zo snel mogelijk verwijderen. Dit kan je door de huisarts laten doen maar dit kun je ook zelf. Volg de volgende procedure:

• Vermijd het gebruik van jodium, alcohol of andere middelen alvorens je de teek verwijdert.
• Neem de teek zo kort mogelijk bij de huid beet. Gebruik hiervoor een speciaal instrument zoals een tekentangetje om teken te verwijderen.
• Nu trek je de teek langzaam uit de huid. Trek de teek loodrecht uit de huid. Let op: beschadig de teek niet. Dus niet draaien of knijpen, want dan kan hij zijn maaginhoud lozen, inclusief bacteriën, en dat verhoogt het risico op een tekenbetenziekte. Wanneer er een stukje van de teek (de monddelen) achterblijft is dit geen probleem. Later komt dit vanzelf eruit net zoals bij een splinter.
• Gebruik jodium of alcohol om het wondje te ontsmetten

Noteer de datum van het verwijderen van de teek in je agenda. Houd de huid tot 3 maanden na het verwijderen van de teek in de gaten. Als je de verschijnselen ziet zoals beschreven in dit artikel, neem dan onmiddellijk contact op met je huisarts.

Lees ook: veelvoorkomende kinderziektes

Denise Kroes MSc

Denise heeft een Bachelor in International Tourism Management en een Master of Science. Ze won verschillende prijzen, waaronder die voor beste afstudeerscriptie. Ze heeft veel ervaring met content creatie en wetenschappelijke onderzoek en is moeder van 2 jongens.