Veel vrouwen krijgen op een bepaald moment tijdens de zwangerschap last van jeuk. In de meeste gevallen is deze jeuk erg frustrerend, maar totaal ongevaarlijk. Echter, soms hebben de jeukklachten een andere oorzaak. Als je enorme jeuk hebt zonder dat je daadwerkelijk uitslag hebt, bestaat de kans dat je last hebt van zwangerschapscholestase. Dit is een ingewikkeld woord voor galstuwing. Bij galstuwing is er een probleem in de doorstroming van gal naar de galblaas. Dit veroorzaakt jeuk en brengt tijdelijk schade toe aan de lever. Deze vervelende zwangerschapsaandoening is ongevaarlijk voor jou als moeder, maar brengt wel enige risico’s mee voor de baby. Wat galstuwing precies is en wat je eraan kunt doen leggen we in dit artikel uit.
- Wat is zwangerschapscholestase?
- Wat zijn de symptomen?
- Risico’s
- Diagnose en behandeling
- Medicijnen en tips
- Wat te doen bij zwangerschapscholestase
- Zwangerschapscholestase: medicatie
- Zwangerschapscholestase: bloedcontrole
- Zwangerschapscholestase: bevalling inleiden
- Zwangerschapscholestase: wat kun je eraan doen?
Wat is zwangerschapscholestase?
Zwangerschapscholestase ofwel galstuwing is een vervelende aandoening die bij zwangere vrouwen voorkomt. Het is een probleem met de afvoer van gal door de lever. De lever zorgt normaal gesproken voor een goede doorstroming van gal naar de galblaas. Galzuren helpen bij het verteren van vet. Bij vrouwen met cholestase stroomt de gal niet goed door, waardoor het gal zich ophoopt in de lever. Vanwege alle galzuren beschadigt dit de lever. Ook kunnen de galzuren gemakkelijker in het bloed terechtkomen.
Cholestase is een aandoening die waarschijnlijk wordt veroorzaakt door zwangerschapshormonen. Het komt voor bij vrouwen die aan het eind van het tweede of het derde trimester van hun zwangerschap zitten.
Het is niet duidelijk waarom sommige vrouwen wel en andere vrouwen geen last krijgen van deze aandoening. Wat wel bekend is, is dat zodra je het één keer hebt gehad, de kans aanzienlijk groter is dat je het tijdens een volgende zwangerschap weer krijgt. Ook lijkt genetische aanleg een rol te spelen: de kans op deze aandoening is 25% als iemand anders in de familie er ook last van heeft gehad.
Uit Europees onderzoek is gebleken dat zwangerschapscholestase bij 1 tot 20 op de 1000 Europese vrouwen voorkomt.
Wat zijn de symptomen?
Bij zwangerschapscholestase is er één overheersend gemeenschappelijk symptoom en dat is heel veel jeuk. Bij de meeste vrouwen is de jeuk ´s nachts het heftigst. Dit kan slapeloze nachten veroorzaken. En dat terwijl het als zwangere vaak al moeilijk is om te slapen. De jeuk start meestal bij de handpalmen en voetzolen en kan zich verspreiden over het hele lichaam.
Je kunt ´gewone’ jeuk en zwangerschapscholestase van elkaar onderscheiden door het feit dat er bij cholestase geen sprake is van huiduitslag. Hoewel jeuk het enige uiterlijke kenmerk is van cholestase is er in het lijf meer aan de hand. Zo wordt door de te trage afvoer van gal de lever beschadigd. Niet alle vrouwen merken daar iets van. Meestal moet bloedonderzoek dit uitwijzen. Sommige vrouwen krijgen last van donkere urine en vette of ontkleurde ontlasting. Bij anderen krijgt de huid een gelige kleur. Ook buikpijn boven in de buik aan de rechterkant kan voorkomen. Gelukkig is er geen blijvende schade; na de bevalling herstelt het lichaam zich volledig.
Risico’s
Hoewel zwangerschapscholestase erg vervelend en ongemakkelijk kan zijn is de aandoening ongevaarlijk voor de moeder. Recente onderzoeken naar de risico’s van cholestase voor ongeboren baby’s ontbreken. Oudere cijfers laten zien dat zwangerschapscholestase wel kan samenhangen met complicaties bij de baby. De vertraagde afvoer van galzuren zorgt voor grotere hoeveelheden galzuren in het bloed van de moeder.
Het gevolg hiervan is dat deze galzuren via de navelstreng ook terechtkomen in het bloed van de baby. Een ongeboren baby is nog volop in ontwikkeling. De lever is daarom nog niet rijp, waardoor de baby de galzuren niet goed uit het lijf kan verwijderen. Ook de baby heeft dan last van een teveel aan galzuren. Dit kan een nadelig effect hebben op de spiercellen van het hart.
Andere problemen die in verband zijn gebracht met cholestase zijn onder andere meconium in het vruchtwater, ademhalingsproblemen en vroeggeboorte. In het laatste geval is dit vaak het gevolg van een kunstmatig opgewekte bevalling om het risico op andere complicaties te verkleinen. Uit oudere onderzoeken bleek er een correlatie te zijn tussen cholestase en het overlijden van de baby. Recentere onderzoeken wijzen uit dat dit verband er niet meer is. Dit zou te wijten kunnen zijn aan betere diagnosticering, meer gebruik van galzuurverlagende medicijnen en het eerder opwekken van de bevalling.
Diagnose en behandeling
Meestal is het de jeuk zonder huiduitslag die gynaecologen doet vermoeden dat er sprake kan zijn van zwangerschapscholestase. Maar een definitieve diagnose kunnen doktoren alleen vaststellen door bloedonderzoek. Hieruit blijkt hoeveel galzuren zich in het bloed bevinden. Dokters kijken ook naar andere factoren, zoals de fase van de zwangerschap waarin een vrouw zich bevindt en de aan- of afwezigheid van andere aandoeningen. Het bloedonderzoek laat zien of je milde of ernstige cholestase hebt. Naar aanleiding van deze uitkomsten maken doktoren een behandelingsplan.
Behandeling bestaat vaak uit medicatie. Bij ernstige klachten zijn er medicijnen die kunnen helpen tegen de jeuk. Ook bestaat er medicatie die zorgt voor een betere doorvoer van gal naar de lever. Verder wordt er, bij patiënten met klachten, vaak antihistaminica voorgeschreven tegen de jeuk. Ook op de huid kun je crèmes aanbrengen die helpen tegen de jeuk, zoals mentholpoeder. Ook zou slaapmedicatie kunnen helpen bij het slapen. In sommige gevallen is het nodig om de zwangerschap vroegtijdig te beëindigen en de bevalling op te wekken.
Medicijnen en tips
Er zijn verschillende gradaties van zwangerschapscholestase. Soms zal de dokter het niet nodig vinden om medicatie voor te schrijven en is ingrijpen niet nodig. De jeuk is daarmee natuurlijk nog niet verdwenen. Het Albert Schweitzer ziekenhuis heeft een lijst met tips opgesteld die je lever kunnen ontzien. Zij raden het volgende aan:
- Voldoende drinken, minimaal 2 liter per dag.
- Beperk het gebruik van suiker en zout.
- Beperk het gebruik van vet tot maximaal 20 gram per dag.
- Vermijd koffie, (zwarte) thee, cacao en tabak.
Er zijn overigens geen onderzoeken die bewijzen dat het volgen van een speciaal dieet helpt tegen zwangerschapscholestase. Voor alles geldt dat overleg met een arts noodzakelijk is voordat je aan welke behandeling dan ook wil beginnen.
Bronnen: Radboud Medisch Centrum, De kritische verloskundige, Samen Nijmegen