Je hebt de term betrokken vaderschap misschien wel eens voorbij horen komen, maar wat bedoelen mensen hier nu eigenlijk mee? De betekenis van betrokken vaderschap is in feite heel simpel: het is zoveel als een betrouwbare en emotioneel beschikbare vader. Een vader die aanwezig is voor zijn kinderen, zowel fysiek als mentaal. Iemand die écht betrokken is bij de opvoeding van de kinderen.
Papa werkt, mama doet de kinderen
Betrokken vaderschap klinkt misschien logisch, maar zo vanzelfsprekend is het niet. Als je terugkijkt in de geschiedenis heeft het zwaartepunt van vaderschap altijd gelegen bij het economische stuk. Papa´s moesten werken om zo mama en de kinderen te kunnen onderhouden. Vaders bemoeiden zich verder weinig met de opvoeding, laat staan dat ze emotioneel beschikbaar waren voor hun kinderen.
Gelukkig is dit de laatste jaren aan het veranderen, en dat is maar goed ook! Steeds meer vaders nemen een actievere rol in het gezin aan, zo blijkt uit onderzoek van het CBS. Talloze wetenschappelijke onderzoeken tonen aan dat betrokken vaders een ontzettend grote positieve impact hebben op het leven van hun kinderen. Zo heeft wereldberoemde Amerikaanse psycholoog John Gottman jarenlang onderzoek gedaan naar de band tussen vader en kind. Hij kwam tot een bijzondere conclusie: de invloed die de vader op een kind heeft is groter dan die van de moeder.
Een greep uit de voordelen van betrokken vaderschap
Minder kans op gedragsproblemen
Uit onderzoek aan de universiteit van Oxford bleek dat kinderen van enthousiaste vaders minder kans hebben op het ontwikkelen van gedragsproblemen. Ook blijken ze hun positiviteit en enthousiasme aan de kinderen door te geven.
De mate van ouderlijke betrokkenheid beïnvloedt het gedrag van het kind – maar dat is natuurlijk niet echt verrassend. Verrassender is dat het gedrag van vaders méér invloed heeft op het kind dan het gedrag van moeders.
Nog een interessante uitkomst uit een onderzoek van BMJ was dat het hierbij niet zozeer gaat om de hoeveelheid tijd die een vader doorbrengt met zijn kind, maar vooral hóe vaders deze tijd invullen. De kwaliteit van de tijd samen is dus belangrijker dan de kwantiteit.
Schoolrijpheid en taalontwikkeling
Een betrokken vader heeft duidelijk effect op de leeftijd van schoolrijpheid van kinderen. Dit blijkt uit een onderzoek (McWayne, Downer, Campos & Harris), waarin onderzoekers een groep jonge kinderen tussen de 3-8 jaar onderzochten. Met andere woorden, een vader die ondersteunend, warm en emotioneel beschikbaar is voor een kind zorgt ervoor dat een kind eerder schoolrijp is.
Uit dit onderzoek kwam naar voren dat de kwantiteit wél belangrijk is: hoe vaker je met je kind speelt, hoe positiever dit is voor het kind. Ook het voorlezen bleek ontzettend belangrijk. Uit onderzoek van Tavecchio blijkt dat kinderen betere taalvaardigheden hebben als ze tussen hun derde en vierde levensjaar regelmatig door hun vader voorgelezen worden. Ook op dit punt zijn de onderzoekers het eens over de buitengewone invloed van de vader. Vaders hebben zelfs meer invloed op de taalontwikkeling van hun kind dan moeders.
Bescherming tegen depressie
Uit Brits onderzoek komen andere interessante dingen naar voren. Zo blijkt dat een vader die in de eerste jaren betrokken is bij de opvoeding van zijn kind direct de kans verkleint op symptomen van angststoornissen of depressie.
Happy family
Een betere verdeling van zorg en verantwoordelijkheid zorgt ervoor dat het kind zich beter ontwikkelt. Het vergroot ook de balans van het hele gezin. Zodra de vader betrokken en betrouwbaar is geeft dit verlichting voor de moeder. Zij nam van oudsher juist de taak van opvoedster op zich. Deze veranderingen in het gezin zal ook de relatie tussen vader en moeder goed doen!
Een liefhebbende en verzorgende vader is dus net zo belangrijk voor het geluk, welzijn en sociaal en academisch succes van kinderen, als een liefhebbende en verzorgende moeder. Dit blijkt uit onderzoek van Allan & Daly over de effecten van de betrokkenheid bij het vaderschap.
Betrokken vaderschap; hoe bereik ik dat?
Het is inmiddels wel duidelijk dat een betrokken vader meer dan gewenst is. Er zullen waarschijnlijk weinig vaders zijn die na het lezen van deze klare taal géén betrokken vader willen zijn. Maar dit is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan. Zoals we eerder al noemden is de traditionele rol van de vader niet bepaald betrokken te noemen. Ook is de maatschappij er nog steeds niet volledig op ingesteld. Je zult er dan ook heel bewust voor moeten kiezen om hier verandering in te brengen.
Gelukkig hebben de papa’s van tegenwoordig veel meer mogelijkheden om fysiek en emotioneel betrokken te zijn bij hun kind. Maar het gaat nog niet vanzelf. Je zult het vaderschapsverlof nog steeds wél zelf moeten opnemen. En de wekelijkse papadag komt je ook niet vanzelf aanwaaien. Daarnaast, zo blijkt uit bovenstaande onderzoeken, is de kwaliteit van het contact minstens zo belangrijk als de kwantiteit. Het opnemen van een wekelijkse papadag is praktisch en ongetwijfeld een goed begin. De emotionele beschikbaarheid is er daarmee echter nog niet als vanzelf.
Honderd procent aanwezig
Hoe doe je dat nu eigenlijk, emotioneel beschikbaar zijn voor je kind? Ook dit antwoord is in theorie heel simpel: er écht en honderd procent aanwezig zijn. Kijken naar wat je kind nodig heeft, dit herkennen en het vervolgens kunnen bieden. Een betrouwbare vader is iemand bij wie een kind altijd terecht kan en het niet laat afweten op moeilijke momenten.
Ook dit klinkt allemaal heel logisch, maar in de praktijk kan het best lastig zijn. In deze jachtige maatschappij wordt veel van volwassenen verwacht. Het kan best een uitdaging zijn om te focussen op één ding en daar met de volledige aandacht bij te zijn. Het is zo gemakkelijk, en schijnbaar effectief, om mails te checken en gauw wat werktelefoontjes te plegen terwijl je met je kind in de speeltuin zit. Maar dat is nu precies wat jou niet emotioneel beschikbaar maakt. Je telefoon wegleggen, in alle rust boekjes voorlezen, knuffelen of voetballen en daarbij een luisterend oor zijn voor je kind: je moet er telkens weer heel bewust voor kiezen.
Moeders en vaders hebben een andere unieke rol, en beiden zijn onmisbaar! Maar waar de rol van de vader lange tijd vooral werd gezien als kostwinner, als hoofd van het gezin, moge nu duidelijk zijn dat dit voor niemand in het gezin de ideale situatie is. En wat nou zo mooi is: de ervaring heeft al laten zien dat vaders veel meer in hun mars hebben dan zorgen voor brood op de plank. Betrokken vaders kunnen een unieke en onmisbare toevoeging zijn in het leven van hun kind. Je hoeft het alleen nog maar te doen!
