Eén van de manieren om te kijken of het goed gaat met je baby in de baarmoeder is door middel van een CTG. Een CTG wordt eigenlijk alleen gedaan wanneer hier aanleiding toe is. Op basis van een CTG kan de gynaecoloog bepalen of er ingegrepen moet worden. Wanneer er tijdens jouw zwangerschap of tijdens de bevalling een CTG gemaakt moet worden is het prettig om te weten wat het precies is en waar het voor dient. Zo ben je goed voorbereid en kun je de juiste vragen stellen aan de gynaecoloog.
Wat is een CTG?
CTG staat voor cardiotocogram en betekent een hartfilmpje. In dit geval een hartfilmpje van de baby. Lang niet iedereen krijgt een CTG tijdens de zwangerschap. Meestal gebeurd dit alleen wanneer de verloskundige of gynaecoloog hier aanleiding toe ziet. Wanneer er een CTG gemakt moet worden dan gebeurd dit eigenlijk alleen in het derde trimester. Tenzij je te maken hebt met een geboorte die eerder dan het derde trimester plaatsvindt.
Met een CTG wordt gedurende dertig minuten de hartslag van de baby gemeten en het samentrekken van de baarmoeder om te zien of er weeën activiteit is. Op deze manier wordt er vastgesteld of de zuurstofvoorziening en levendigheid van de baby nog goed is. De tonen worden omgezet in een grafiek en zijn zichtbaar op een beeldscherm.
Hoe werkt een CTG
Een CTG vindt meestal op de polikliniek plaats door middel van twee elastische banden die om je buik vastgemaakt worden. Hoewel je op bed ligt tijdens het vastmaken van de banden kun je na het aanbrengen ervan wel een klein beetje bewegen en om het bed lopen. Overleg met degene die jou helpt wat er mogelijk is. Een CTG doet geen pijn en is niet schadelijk voor je baby.
Wanneer je aan een CTG ligt omdat je aan het bevallen bent en de hartslag van je baby stabiel is kun je best even vragen of de CTG afgekoppeld kan worden zodat jij een andere houding aan kunt nemen. Onthoud dat goed luisteren naar je lichaam, helemaal tijdens de bevalling, ontzettend belangrijk is. Een CTG kan je het gevoel geven dat je belemmerd wordt in je bewegingsvrijheid maar in principe zijn alle houdingen gewoon mogelijk, ook met twee elastische banden om je buik.
Steeds vaker zie je zelfs dat CTG apparaten draadloos zijn. Dan ben je helemaal vrij om je te bewegen. ook kun je tegenwoordig zelfs een CTG thuis doen. Dit is echter alleen mogelijk in uitzonderlijke gevallen, bijvoorbeeld wanneer je dagelijks een CTG moet krijgen. Je zal dan uitleg krijgen hoe je zelf thuis een CTG kunt doen.
Inwendige- of uitwendige CTG
Een CTG kan zowel uitwendig als inwendig plaatsvinden. Een uitwendige CTG wordt, zoals hierboven beschreven, gedaan door twee brede elastische banden om je buik te binden met twee grote knoppen erop. De ene knop (de doppler) registreert de hartslag van je baby en werkt eigenlijk hetzelfde als de doptone die de verloskundige gebruikt wanneer ze naar het hartje van je baby luistert. De andere knop (de tocometer) registreert de weeën activiteit door verandering in de vorm van je baarmoeder te detecteren. Het is dus belangrijk dat de knoppen op de juiste plaats zitten zodat de hartslag van je baby goed geregistreerd kan worden.
Een inwendige CTG wordt eigenlijk alleen tijdens de bevalling gedaan omdat je hiervoor al wat ontsluiting moet hebben. Hiernaast moeten de vliezen al gebroken zijn. Een inwendige CTG kan de hartslag van je kindje en de weeënactiviteit vaak nauwkeuriger meten dan een uitwendige CTG. Met een inwendige CTG wordt er een elektrode op het hoofdje van je kindje bevestigd. De bevestiging gebeurd met een minuscuul schroefje die op het hoofdje van je baby wordt vastgedraaid. Wanneer je baby in stuit ligt kan de elektrode ook op het stuitje worden bevestigd.
Waarom een CTG?
Er kunnen heel wat redenen zijn waarom de verloskundige of gynaecoloog in het laatste trimester of tijdens de bevalling aanleiding ziet tot het doen van een CTG. Wanneer je nog niet aan het bevallen bent dan is het een poliklinische handeling en duurt het slechts 30 minuten. Er kan worden gekozen voor een CTG als:
- je langer dan 10 dagen overtijd bent
- je vliezen langer dan 24 uur gebroken zijn
- de bevalling wordt ingeleid
- de verloskundige met de doptone een minder goede hartslag hoort
- tijdens de bevalling de ontsluitings- of uitdrijvingsfase heel lang duurt
- je baby in stuit ligt
- je baby minder beweegt dan normaal
- er problemen zijn met de placenta of als het lijkt dat er problemen zijn
- je nog maar weinig vruchtwater hebt
- je zwanger bent van een meerling
- er medische complicaties zijn zoals zwangerschapsvergiftiging, zwangerschapsdiabetes of een te hoge bloeddruk
- je bloedverlies hebt tijdens de zwangerschap
- er kans is op een vroeggeboorte
- je langdurig gebroken vliezen of ontsluiting hebt
- de baby een groeivertraging heeft
- je problemen hebt gehad bij eerdere zwangerschappen
- er andere redenen zijn die aanleiding geven om te twijfelen over de conditie van je baby
De voor- en nadelen van een CTG
Hoewel de voordelen van een CTG duidelijk zijn; je krijgt informatie over de toestand van je baby in de baarmoeder, zijn er toch ook nadelen. Met name bij een uitwendige CTG zijn de gegevens niet altijd nauwkeurig doordat de baby beweegt, de banden verschuiven of de moeder een hoog BMI heeft. Al deze factoren kunnen ervoor zorgen dat er juist een piek of dal zichtbaar is in de grafiek en dit kan voor een onjuiste diagnose en vooral voor veel stress zorgen.
Stress tijdens een bevalling is het laatste wat je wilt omdat dit ervoor zorgt dat er adrenaline vrijkomt. Je wilt juist zo relaxed mogelijk zijn zodat er voldoende endorfine en oxytocine vrijkomen die de bevalling zullen bevorderen in plaats van stagneren. Wanneer de knop met de doppler teveel verschuift kan de hartslag van je baby zelfs helemaal niet meer hoorbaar zijn. Dit zorgt natuurlijk voor veel onrust. Het continue monitoren van je baby hoeft volgens meerdere onderzoeken niet te leiden tot minder complicaties tijdens de bevalling. Sterker nog, het lijkt erop dat er juist meer onnodig ingegrepen wordt bij het continu gebruik van een CTG tijdens de bevalling.
Een inwendige CTG is wat betreft betrouwbaarheid van de gegevens beter maar over de elektrode die op het hoofdje van de baby geplaatst wordt bestaan verschillende meningen. Het is belangrijk dat je goed geïnformeerd wordt tijdens je bevalling. Dit noem je ook wel informed consent; jouw behandelaar moet precies vertellen wat hij of zij doet. In sommige gevallen kan een schedelelektrode tot een ontsteking op het hoofdje leiden waardoor je baby vlak na de geboorte al antibiotica moet.
Bronnen: NVOG – foetale bewaking, Nemo Healthcare, Vrije geboorte – Nadelen inwendige CTG
