De ontsluitingsfase is een belangrijke fase tijdens je bevalling. In deze fase opent de baarmoedermond zich zodat uiteindelijk de baby geboren kan worden. De ontsluitingsfase neemt over het algemeen de meeste tijd van de bevalling in beslag. Wat gebeurd er nu precies in je lichaam en hoe kom je de tijd het beste door? De ontsluitingsfase kent verschillende fasen. Wanneer je deze fasen een beetje herkent, kan dit je helpen om zo ontspannen mogelijk door de ontsluiting heen te komen zodat je voldoende kracht en energie overhebt voor de volgende fase, de uitdrijvingsfase. En dat is wel zo belangrijk, want dat is het moment dat je je baby eindelijk in je armen zult hebben.
Wat is de ontsluitingsfase?
Ontsluiten betekent letterlijk het openen van de baarmoedermond zodat je baby hierdoorheen past. Vergelijk je baarmoedermond met het tuutje van een ballon. Hoe meer je de ballon opblaast, hoe korter het tuutje wordt. Dit gebeurt ook met je baarmoedermond. Eerst zal deze verstrijken en helemaal zacht worden en vervolgens rekt hij op en wordt de baarmoedermond wijder. Volledige ontsluiting betekent dat je tien centimeter ontsluiting hebt. Dit is ook het moment waarop je persdrang zult krijgen en de uitdrijvingsfase start.
De verschillende fases
Tijdens de ontsluitingsfase zullen je weeën steeds sterker en regelmatiger worden. Gelukkig is dit niet meteen in het begin zo en sommige vrouwen merken de eerste centimeters ontsluiting niet eens. Deze fase noem je de latente fase. Hierna volgt de actieve fase waarna de uitdrijving start. Als houvast wordt vaak aangegeven dat één centimeter ontsluiting ongeveer een uur duurt. Pin je hier echter niet op vast! Het kan heel goed dat de ontsluiting bij jou veel sneller vordert of dat je lichaam er juist langer over doet. Feit is wel dat hoe meer je kunt ontspannen, hoe beter de ontsluiting zal vorderen.
Latente fase – 0 tot 4 cm ontsluiting
In de latente fase merk je dat je bevalling begonnen is. Je krijgt krampen, kan je slijmprop verliezen en moet misschien vaak naar het toilet. In deze fase verstrijkt je baarmoedermond en opent je baarmoedermond zich ongeveer vier centimeter. Ook zal je baby nog verder indalen en dieper in het bekken zakken. De weeën zijn nog niet zo krachtig en duren ook nog niet zo lang. Deze weeën kun je vergelijken met hevige menstruatiekrampen in je buik of onderrug. Het is belangrijk om tijdens deze fase rustig te blijven en te ontspannen. Hoe meer je ontspant, hoe meer oxytocine je vrijmaakt. Dit hormoon zorgt voor stevigere weeën die je nodig hebt om tot meer ontsluiting te komen. In deze fase hoef je nog geen contact met de verloskundige op te nemen. Pas als de weeën minimaal een minuut aanhouden en om de vijf minuten komen, is het tijd om de verloskundige te bellen of naar het ziekenhuis te gaan.
Tips tijdens de latente fase
- Afleiding – Tijdens de latente fase ben je vaak nog in staat om dingen te ondernemen zoals een wandelingetje of iets bakken. Het is fijn om dingen te doen die zorgen voor wat afleiding en die je leuk vindt om te doen. Focus je nog niet teveel op de weeën. Ga de weeën nog niet timen of weg puffen. Dit kost alleen maar moeite. Je merkt vanzelf wanneer afleiding niet meer mogelijk is en je alle aandacht bij de weeën nodig hebt.
- Ontspanning – Probeer in deze fase zoveel mogelijk te ontspannen. Zet fijne muziek op, een film of serie of ga een boek lezen. Ook een warme douche kan fijn zijn om deze eerste weeën op te vangen en nog meer te ontspannen.
- Adrenaline – Wanneer je juist niet ontspant, maak je adrenaline aan. Dit werkt averechts op de bevalling en kan er zelfs voor zorgen dat de weeën helemaal stoppen. Probeer daarom te voorkomen dat je in de stress schiet. Dit lukt vooral wanneer je goed voorbereidt bent en weet wat je te wachten staat. Vertrouw op jezelf en je lichaam die precies weet wat het moet doen.
Actieve fase – 4 tot 10 cm ontsluiting
Na de eerste vier centimeter ontsluiting volgt de actieve fase. Je zult merken dat de weeën sterker worden en regelmatiger komen. Waarschijnlijk lukt het nu niet meer om even een wandelingetje te maken en moet je je focussen op de weeën zodat je deze goed op kunt vangen. In deze fase kun je je partner, doula of iemand anders goed gebruiken om bijvoorbeeld je rug te masseren en ondersteuning te geven. In deze fase bel je ook de verloskundige. Als je thuis gaat bevallen, zal de verloskundige je hier verder begeleiden. Als je in het ziekenhuis wilt bevallen zal de verloskundige je tijdens deze fase opdracht geven naar het ziekenhuis te gaan.
Tijdens de actieve fase komen de weeën ongeveer om de drie minuten en duren ze ongeveer één tot anderhalve minuut. Tijdens de laatste centimeters ontsluiting kunnen de weeën zo intens zijn dat je ervan moet overgeven. Dit is heel normaal en komt vaak voor. Wanneer dit gebeurt ben je er echt bijna en zul je snel persdrang krijgen. Meestal breken je vliezen tijdens deze fase. Wanneer dit niet gebeurt, kan de verloskundige voorstellen je vliezen te breken om de ontsluiting sneller te laten vorderen. Het is overigens niet nodig de vliezen te breken. Baby’s kunnen ook geboren worden in de vruchtzak.
Tips
- Ademen – In deze fase komen alle ademhalingsoefeningen die je tijdens een zwangerschapscursus hebt geleerd van pas. Adem rustig zodat je de weeën op kunt vangen. Keer altijd terug naar je ademhaling als je merkt dat je paniekerig wordt. Een goede ademhaling zorgt voor meer ontspanning.
- Houding – Verander regelmatig van houding en voel wat voor jou het prettigst is om de weeën op te vangen. Denk hierbij aan zitten op een yogabal, de weeëndans, leunend op je partner of iets anders, op handen en knieën of juist liggend op je zij.
- Plassen – probeer tijdens de ontsluitingsfase regelmatig te plassen. Met een volle blaas is het voor de baby lastig door het geboortekanaal te gaan. Een lege blaas bevordert de uitdrijving en zal zorgen voor een snellere ontsluiting.
- Ontspannen – Tijdens je hele bevalling is ontspanning echt het sleutelwoord. Probeer zelfs tussen de heftigste weeën door te ontspannen. Keer terug naar je ademhaling, neem een slokje water en bereid je voor op de volgende wee.
Ontsluiting meten
Om een inschatting te maken van de vordering van de ontsluiting kan deze globaal gemeten worden. Hier zijn verschillende manieren voor. De meest gebruikte manier is toucheren, waarbij de verloskundige of gynaecoloog tijdens een wee met twee vingers in de vagina voelt hoe ver de baarmoedermond al open staat. Deze manier is niet prettig en ook niet helemaal betrouwbaar. Verloskundigen nemen dan ook een marge van één centimeter. Ook de WHO zegt dat het vorderen van de ontsluiting middels toucheren niet de meest betrouwbare methode is. Er kan bijvoorbeeld ook gelet worden op de paarse lijn die bij de meeste vrouwen rond de zeven centimeter ontsluiting vlak boven de anus verschijnt. Hiernaast verandert ook de geur van het lichaam als er volledige ontsluiting is. Observatie is dus minstens zo belangrijk.
Op het moment dat je echt denkt dat je niet meer kunt, is dit meestal het punt waarop de baby snel geboren gaat worden. Zorg voor goede support om je heen die je door die laatste centimeters ontsluiting kunnen coachen.
Bronnen: NVOG, KNOV, Kraamzus, Kiind
Gerdien is de afgelopen jaren werkzaam geweest als manager, projectleider en BABS. Ze heeft een Bachelor in hospitality management en een Master of Science. Momenteel reist ze met haar man en drie kinderen door Afrika in een landrover.
