Gamen is inmiddels niet meer weg te denken uit onze maatschappij. Bijna ieder gezin heeft thuis een spelcomputer, game boy, nintendo, of laptop waar je spelletjes op kunt spelen. Ook op de meeste scholen zijn (educatieve) spelletjes helemaal ingeburgerd. Critici en voorstanders discussiëren al jarenlang met elkaar over de gevolgen van gamen op de ontwikkeling van het kind. Zowel voor- als tegenstanders hebben inmiddels talloze onderzoeken waarmee ze hun mening kunnen bevestigen. Als ouders kan deze stroom aan vaak tegenstrijdige informatie verwarrend zijn. Dit maakt het lastig om keuzes te maken omtrent gamen. Hoeveel wil je je kind laten gamen, en welke gevolgen hebben jouw keuzes op je kind? Om je een beetje door de wirwar van informatie heen te helpen, hebben we de belangrijkste voors en tegens voor je op een rijtje gezet.
De positieve effecten
Hoewel het eerste computerspel al in 1962 op de markt kwam, werd het ‘gamen’ zoals we dat nu kennen pas in de jaren ‘90 met de komst van handheld computers steeds gangbaarder. Gamen was in die tijd voor weinig mensen nog toegankelijk. Ook speelde internet nog geen rol. In de afgelopen zestig jaar zijn de positieve effecten van gamen door veel onderzoekers onder de loep genomen. Een onderzoek van de UVA wijst onder andere uit dat gamen je slimmer kan maken. Volgens de onderzoekers zijn de positieve effecten niet mis. Zo bleek dat gamen goed is voor bijvoorbeeld:
- doorzettingsvermogen,
- reactievermogen,
- geduld,
- ruimtelijk inzicht,
- fantasie en creativiteit,
- oog-handcoördinatie
- probleemoplossend vermogen
- samenwerken
- beslissingen nemen
- leren omgaan met mislukkingen, uitdagingen en frustraties.
Daarnaast kan gamen zorgen voor een stukje ontspanning. Kinderen kunnen even uit de dagelijkse realiteit ontsnappen, een realiteit die voor sommige kinderen stressvol en spannend kan zijn.
Omdat je in games bepaalde situaties kunt simuleren, kun je nieuwe vaardigheden leren zonder de situaties echt te hoeven beleven. Het Amerikaanse leger gebruikt bijvoorbeeld games om soldaten voor te bereiden op stressvolle situaties. Maar dit soort games, ook wel ‘serious games’ genoemd, worden op veel meer plekken toegepast. Denk aan het onderwijs en de politiek. Een serious game kan de beleving versterken en op deze manier informatie beter overdragen.
Daarnaast gebruiken sommige therapeuten het gamen ook bij de behandeling van onder andere depressies en angstklachten. Professor Rutger Engels heeft deze vorm van behandeling onderzocht. Volgens hem kunnen games helpen om jongeren langer te boeien tijdens de behandeling. Zo vallen ze minder snel uit bij de behandeling.
De mogelijke negatieve effecten van gamen
Helaas is de wereld van de spelletjes niet alleen maar rozengeur en maneschijn. De kritieken die we al sinds de uitvinding van computerspellen horen komen niet uit de lucht vallen. Vele jaren van onderzoek hebben aangetoond dat gamen ook een aantal negatieve effecten telt.
Uit onderzoeken van onder andere mediawijsheid blijkt dat het meest negatieve effect bij kinderen het gebrek aan beweging is. Het gamen bevordert een leefstijl waarbij kinderen minder buiten spelen en minder bewegen. Dit heeft een grote invloed op de gezondheid en vergroot de risico’s op overgewicht.
Mensen vergeten vaak dat elk uur dat een kind aan het gamen is, hij of zij iets anders niét kan doen. Als gamen heel veel tijd in beslag neemt, kan dit ervoor zorgen dat de balans met andere activiteiten in hun leven verdwijnt. Denk aan samen (buiten) spelen met andere kinderen, een toneelstuk bedenken, lezen, puzzels maken of sporten. Ook dit zijn activiteiten die belangrijk zijn voor de ontwikkeling van kinderen. Daarnaast is gamen vaak erg solitair. Je speelt misschien tegen je vriendje, maar heb geen echt sociaal contact. Sociaal gedrag wordt dan minder. Hoewel er ook een online community is waar veel kinderen aan deelnemen, is dit niet te vergelijken met het echte leven en blijft real life contact essentieel.
Oudere kinderen gaan door het gamen vaak later naar bed. Hierdoor kampen kinderen en jongeren meer met vermoeidheid. Ook zorgt het gamen ervoor dat de kwaliteit van de slaap vermindert, of soms resulteert in slapeloosheid. Onderzoek heeft uitgewezen dat het licht van schermen ´s avonds een negatief effect heeft op de slaap.
Daarnaast is gamen erg verslavingsgevoelig. De WHO heeft de gameverslaving toegevoegd aan de lijst met officiële verslavingen. Verslaving ligt op de loer als kinderen meer dan 8 a 9 uur per week gamen. Dit betekent dat dagelijks anderhalf uur gamen al een risico vormt. Steeds vaker komen kinderen in verslavingsklinieken terecht. In drie jaar tijd is het aantal jongeren in verslavingsklinieken verdubbeld. De wachtlijsten zijn lang. Sinds de corona tijd is het aantal gameverslaafden nog sterker toegenomen.
Een extra risico vormt het gokken, iets dat vaak in games geïmplementeerd zit. Zo loop je als overenthousiaste gamer niet alleen de kans op een gameverslaving, maar ook op een gokverslaving.
Al jarenlang discussiëren mensen over de vraag of je agressiever wordt van gamen. Er is nog steeds geen wetenschappelijk bewijs dat dit kan bevestigen. Wel kan het spelen van games het humeur van kinderen beïnvloeden. Zo kunnen kinderen gefrustreerd of prikkelbaar worden nadat ze lang gespeeld hebben. Drukke of snelle games kunnen zorgen voor onrust bij het kind. Ook kunnen kinderen eerder geïrriteerd of boos raken als ze moeten stoppen met gamen.
Bewust nadenken over gamen
Het is duidelijk dat gamen zowel positieve als negatieve effecten kan hebben. Welke effecten de overhand hebben hangen deels af van de keuzes van de ouders. Het belangrijkste is dat je je ervan bewust bent dát er effecten zijn. Ook is het van belang na te denken over welke games kinderen spelen. Een digitale puzzel heeft niet hetzelfde effect als een online vechtspel. Als kinderen dagelijks gevechten, instortende gebouwen of zombies zien op het scherm, heeft dit hoe dan ook effect op hun belevingswereld. Daartegenover zie je dat sommige kinderen zich op bepaalde gebieden sneller ontwikkelen met dank aan het gamen.
Het is belangrijk om goed na te denken over wat je voor je kind belangrijk vindt. Welke regels stel je vast omtrent het gamen? Zijn er bepaalde games die een slechte invloed hebben op je kind, of waar je ziet dat ze gevoeliger zijn voor verslaving? Hoeveel andere dingen doet je kind nog op een dag? Merk je veranderingen in het gedrag nadat je kind gespeeld heeft? Of zie je juist dat bijvoorbeeld rekenen of ruimtelijk inzicht ineens met sprongen vooruit gaat? Dit zijn allemaal dingen waar je bewust over na kunt denken. Vervolgens kun je je beleid hierop aanpassen. Hiermee kun je de positieve effecten laten overheersen en de negatieve effecten minimaliseren!
