In Nederland heb je, wanneer je als werkneemster of zelfstandig werkende zwanger raakt, recht op zwangerschapsverlof, bevallingsverlof en ouderschapsverlof. Ook de partner heeft recht op kraamverlof. Je moet in Nederland in de 6e maand of eerder aan je werkgever vertellen dat je zwanger bent. In België is die grens 8 weken voor de uitgerekende datum. Naast het verlof zijn er nog meer zaken waar een zwangere en haar werkgever rekening mee moeten houden. Denk aan veiligheid voor de vrouw en het ongeboren kind op het werk. En bijvoorbeeld aan de mogelijkheid om na de geboorte bij terugkeer op het werk te kunnen kolven of borstvoeding te geven.
Veilig en gezond werken tijdens je zwangerschap
Tijdens de zwangerschap én in de periode dat de vrouw borstvoeding geeft moet je (extra) veilig en gezond je werk kunnen doen. Het werk mag geen negatieve invloed hebben op de zwangerschap of borstvoeding. Bijvoorbeeld werken met gevaarlijke chemische stoffen mag niet meer en er moeten voldoende rustmomenten worden ingebouwd. Pas ook op met fysiek zwaar werk: tillen, dragen, bukken etc. Als het werk dat je normaal gesproken doet nu niet meer gaat moet je werkgever je – in overleg – aangepast werk aanbieden. Of als dat niet gaat, vrijstellen van werk.
Soms is het dus verstandig om al veel eerder dan wettelijk verplicht tegen je werkgever te vertellen dat je zwanger bent.
Net zo goed als dat je niet meer rookt of drinkt nadat je weet dat je zwanger bent is het ook zaak om rekening te houden met andere de omstandigheden, bijvoorbeeld als je met chemische stoffen werkt die gevaarlijk kunnen zijn voor de vrucht. Soms is het dus verstandig om al veel eerder dan wettelijk verplicht tegen je werkgever te vertellen dat je zwanger bent.
Je hebt als zwangere in ieder geval recht op regelmatige werk- en rusttijden, geen verplicht overwerk of nachtdiensten, extra pauzes en zwangerschapsonderzoek in werktijd.
Zwangerschapsverlof en bevallingsverlof
Als zwangere vrouw heb je in Nederland recht op minimaal 16 weken zwangerschapsverlof en bevallingsverlof, ook als je nog geen jaar bij je werkgever in dienst bent.
Met onze online tool reken je eenvoudig uit wanneer je zwangerschapsverlof kunt opnemen en tot hoe lang het nog duurt, afgestemd op jouw situatie. Daar vind je ook de wettelijke regels voor ingangsdatum en lengte van het verlof.
Ontslag tijdens zwangerschapsverlof
In principe mag je niet worden ontslagen tijdens je zwangerschapsverlof of de eerste 6 weken na je bevallingsverlof, speciale gevallen (zoals faillissement of fraude) daargelaten.
Het is überhaupt nooit toegestaan iemand te ontslaan (of niet aan te nemen) omdat ze zwanger is. Je hoeft dan ook niet tijdens een sollicitatiegesprek te vertellen dat je zwanger bent. Het niet verlengen van een tijdelijk contract valt niet onder ontslag.
Partnerverlof
In Nederland krijgt ook de partner van de vrouw die net is bevallen ook verlof. Het partnerverlof of kraamverlof was tot en met 2018 nog 2 dagen en wordt door de werkgever betaald. Tegenwoordig is het 5 dagen, daarbovenop krijgen partners vanaf 1 juli 2020 nog aanvullend kraamverlof van vijf weken. Dit verlof wordt gedeeltelijk betaald en moet worden opgenomen in het eerste half jaar na de geboorte. Lees hier meer over vaderschapsverlof.
Ouderschapsverlof
Beide ouders kunnen na de geboorte verlof opnemen. Voor de vrouw is er natuurlijk zwangerschapsverlof (bereken hier op hoeveel zwangerschapsverlof je recht hebt en tot wanneer), voor de partner is er vaderschapsverlof. Maar er bestaat ook ouderschapsverlof: tijdelijk minder werken om voor het kind te kunnen zorgen. Dat geldt voor ouders van eigen kinderen maar ook wanneer je een kind adopteert.
Wanneer ouderschapsverlof opnemen
Dit verlof is fulltime of in delen op te nemen op een willekeurig moment, vanaf de geboorte tot het kind acht jaar is. In principe kan je werkgever niet weigeren om je ouderschapsverlof te geven. De werkgever is niet verplicht om de niet gewerkte uren door te betalen. In sommige CAO’s staat dat over de niet gewerkte uren in verband met ouderschapsverlof toch nog een deel van het loon wordt doorbetaald.
Hoeveel uren ouderschapsverlof
Elk kind geeft recht op ouderschapsverlof. Ook als je een tweeling hebt krijg je dus twee keer zoveel uren verlof als wanneer je maar één kind zou hebben.
Het aantal uur ouderschapsverlof waar je recht op hebt is afhankelijk van je arbeidsduur. Je hebt per kind recht op 26 keer het aantal werkuren per week. Neem je dit full-time op dan is dat een half jaar aaneengesloten verlof.
In overleg met je werkgever kun je bepalen of je het verlof in één keer opneemt of in delen. Je mag het ook uitsmeren over een langere periode, bijvoorbeeld elke week één dag. Werk je bijvoorbeeld 4 dagen per week dan kun je één jaar lang 2 dagen per week ouderschapsverlof opnemen.
Combinaties zijn ook mogelijk, bijvoorbeeld eerst een maand vrij en daarna één dag per week. Natuurlijk gaat een en ander in overleg met je werkgever.
Borstvoeding op het werk
Als je na de bevalling weer aan het werk gaat en borstvoeding geeft heb je, tot je kind 9 maanden oud is, recht op extra pauzes (maximaal een kwart van de werktijd) om te kunnen kolven. De werkgever moet hier een afsluitbare ruimte voor ter beschikking stellen waar je ongestoord kunt gaan zitten. Bovendien moet je de afgekolfde melk in een koelkast kunnen bewaren. Lukt dit op het werk niet, dan mag je zelf iets regelen, of in werktijd naar de baby toe gaan om deze te voeden. Probeer hier ruim voordat je met zwangerschapsverlof gaat al afspraken over te maken met je werkgever.
Lees meer over Regelgeving sociale zaken en werkgelegenheid. Kijk op de pagina van het de Rijksoverheid voor de actuele situatie en meer details over de regelgeving omtrent zwangerschap en werken, verlof en zorg.
